Λίγο πριν τις σέντρες της... ελπίδας!

Ξεκινάνε σιγά-σιγά σε όλη την Ελλάδα τα παιδικά πρωταθλήματα και χιλιάδες παιδιά θα πλημμυρίσουν τους αγωνιστικούς χώρους τα Σαββατοκύριακα, για να παίξουν ποδόσφαιρο.  Να παίξουν… πόση σημασία αλήθεια δίνουμε στην αναμφίβολα πρώτη ανάγκη των παιδιών, αυτή που τα ωθεί να κυνηγήσουν μια μπάλα (για να θυμηθώ και μια χαρακτηριστική έκφραση που περίκλειε την αντίληψη της  γιαγιάς μου για το ποδόσφαιρο). Κυνηγώντας μια μπάλα λοιπόν… Ψάχνοντας χαρά, διασκέδαση παιχνίδι αρχικά. Μετά  έρχονται τα  όνειρα… αρχίζουν οι ελπίδες… οι στόχοι… η πίεση... Εξέλιξη φυσιολογική, καθώς εύκολα στα μάτια ενός παιδιού δημιουργούνται ‘’ήρωες’’ που θέλει να τους μοιάσει, να τους αντιγράψει, να τους ξεπεράσει.  Οι μικροί ‘’ποδοσφαιριστές’’ από το παιχνίδι βρίσκονται ξαφνικά στο ‘’στίβο μάχης’’ συνήθως ανέτοιμοι, σωματικά και ψυχικά, κατευθυνόμενοι από εμάς τους προπονητές, τους γονείς, τις ακαδημίες και όλους τους εμπλεκόμενους, στο κυνήγι της επιτυχίας και της καταξίωσης. Για να εκπληρώσουν τα δικά τους θέλω;  Ή μήπως τα δικά μας; Ενός προπονητή, που μέσα από το παιδικό ποδόσφαιρο ψάχνει την επαγγελματική του καταξίωση, για να ανέβει ηλικιακές κατηγορίες. Ενός πατέρα, που θέλει ο γιος του να κάνει όσα αυτός δεν κατάφερε. Μιας ακαδημίας, που μέσα από τίτλους και πρωταθλήματα, ψάχνει περισσότερα παιδιά, άρα και έσοδα. Δεν έχει σημασία, αν είναι  πλειοψηφία ή μειοψηφία, τα παραπάνω, σε σχέση με αυτούς που ασχολούνται με το παιδικό ποδόσφαιρο. Είναι όμως σημαντικό, με την ευκαιρία της έναρξης των παιδικών πρωταθλημάτων, να μας απασχολήσουν ορισμένα θέματα και να θυμηθούμε βασικές αρχές για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε, αυτή την ενασχόληση των παιδιών. Τα παιδιά συμμετέχουν σε αθλήματα με σκοπό να διασκεδάσουν. Σε μια έρευνα των Dr Martha Ewing και Dr Vern Seefeldt,  για το  Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, με συμμετοχή 26.000 μαθητών, αποδείχτηκε πως η διασκέδαση ήταν ο κυριότερος λόγος ενασχόλησης των παιδιών με τον αθλητισμό, ενώ η έλλειψή της η βασική αιτία για να τον εγκαταλείψουν.

Ο προπονητής

Ο προπονητής είναι -και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό- ο δάσκαλος σε αυτή την ενασχόληση των παιδιών. Είναι αυτός  που εφαρμόζει μια εκπαιδευτική διαδικασία, μέρος ενός μακροχρόνιου προγραμματισμού, που έχει σαν στόχο να τελειοποιήσει φυσικές, τεχνικές, τακτικές και ψυχικές δεξιότητες. Αυτό γίνεται βήμα-βήμα και όπως ορίζει η προπονητική, τα πρώτα χρόνια-στάδια εκπαίδευσης είναι εισαγωγικά και   έχουν μια πολυπλευρικότητα σε ότι αφορά το ασκησιολόγιο. Σκοπός μας είναι να εντάξουμε τα παιδιά στο παιχνίδι και να τα βοηθήσουμε να το απολαύσουν: Να τρέξουν, να παίξουν, να χαρούν. Επίσης, η συνεργασία, η κατανόηση της λέξης ‘’ομάδα’’  , η σωστή συμπεριφορά και  η ανάπτυξη της κοινωνικότητας.  Απαραίτητη προϋπόθεση είμαι  η συμμετοχή όλων των παιδιών, κάτι το οποίο ξεχνάμε στο ‘’βωμό’’ της νίκης. Η νίκη σε αυτό το στάδιο, είναι η συμμετοχή, η ικανοποίηση και η ανάπτυξη των κινητικών και τεχνικών δεξιοτήτων των παιδιών. Ο προπονητής  οφείλει να κατανοήσει  τα παιδιά, σε όλες τις ιδιαιτερότητες της ηλικίας τους. Δεν πρέπει να είναι ο ''δράκος΄΄ του παραμυθιού, αλλά ένας δάσκαλος-παιδαγωγός-γνώστης-φίλος, ο οποίος για να είναι σεβαστός από τα παιδιά, θα πρέπει πρώτα να τα σέβεται ο ίδιος. Εκτός από ένα ασκησιολόγιο, με πολλές επαφές της μπάλας για το κάθε παιδί θα πρέπει να επιμείνει στη σωστή εκτέλεση της κάθε ενέργειας. Η επανάληψη εξάλλου, έχει εξέχουσα θέση στην προπονητική διαδικασία και στην τελειοποίηση των δεξιοτήτων. Ο προπονητής οφείλει  να έχει πάντα μια θετική προσέγγιση, τονίζοντας τα θετικά στοιχεία και όχι τις αδυναμίες των παιδιών. Είναι σημαντικό για την αυτοπεποίθησή τους. Ο αθλητικός ψυχολόγος Dr Glyn Roberts  αναφέρει: ‘’Επειδή τα παιδιά είναι ανίκανα να αξιολογήσουν τις ίδιες τους τις ικανότητες, για να ερμηνεύσουν τα βιώματά τους βασίζονται σε όσα λένε και κάνουν οι ενήλικες. Με τους επαίνους, τις ζητωκραυγές και τα βλέμματα επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας προπονητές (και γονείς) κρίνουν τις ικανότητες και τις επιδόσεις των παιδιών. Παίζουν σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της αντίληψης, που κάθε παιδί έχει για τον εαυτό του.’’  Η συμπεριφορά του προπονητή σε προπονήσεις και αγώνες, θα πρέπει να είναι σωστή: Ήρεμος, δίκαιος και να ασχολείται με όλα τα παιδιά στην προπόνηση. Μακριά από διενέξεις με άλλους προπονητές και διαιτητές στους αγώνες. ‘’Το να κερδίσει κανείς ένα αγώνα χάνοντας ένα παιδί, είναι μια θυσία πέρα για πέρα ευτελής΄΄. Dr Terry Orlick, Dr Cal Botterill (Every kid can win).

Οι γονείς

Οι γονείς οφείλουν να υποστηρίξουν σωστά αυτή την ενασχόληση του παιδιού τους. Ουσιαστικά είναι το ίδιο με το να πηγαίνουν το παιδί τους σε ένα φροντιστήριο, για  να βελτιώσει τις γνώσεις του. Δεν πρέπει να παρεμβαίνουν σε αυτή, υποκαθιστώντας τον προπονητή. Η εκπαιδευτική διαδικασία τους αφορά μόνο σαν αποτέλεσμα σε σχέση με το στόχο. Γονείς που κρίνουν ή κατηγορούν προπονητές, μπροστά στα παιδιά, μαθαίνουν στα παιδιά να επιρρίπτουν τις ευθύνες σε άλλους. Γονείς που διαμαρτύρονται, φωνάζουν και έρχονται σε αντεγκλήσεις, δημιουργούν λάθος πρότυπα, δίνουν λάθος μηνύματα και διαμορφώνουν λανθασμένες συμπεριφορές για τα ίδια τους τα παιδιά. Σημαντική ρήση γι’ αυτές τις περιπτώσεις: Θυμηθείτε! Ποδόσφαιρο παίζει το παιδί σας, όχι εσείς! Χειροκροτήστε το, δώστε του θάρρος αλλά μην το κατευθύνετε την ώρα του αγώνα. Αυτό το κάνει ο προπονητής του. Οι  γονείς φυσικά, πρέπει να είναι παρόντες. Να υποστηρίζουν αυτή την ενασχόληση των παιδιών με την παρουσία, τη στήριξη, την επιβράβευση. Τα παιδιά θέλουν τους γονείς κοντά. Είναι πολύ άσχημο να βλέπουν γονείς άλλων παιδιών στην κερκίδα και να λείπουν οι δικοί τους. Να υπενθυμίζουν στα παιδιά πως το ποδόσφαιρο είναι  μια από τις δραστηριότητες και τις ασχολίες τους. Ένα μέρος από τη ζωή τους, όχι όλη η ζωή τους! Να δίνουν βάση στην αξία της συμμετοχής και της προσπάθειας, άσχετα με τη νίκη ή την ήττα. Αυτά είναι μαθήματα ζωής! Θα πρέπει να φροντίζουν, να κάνει κάθε χρόνο το παιδί τους τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις, για να μπορεί να αθλείται με ασφάλεια. Να πηγαίνει στην προπόνηση  στην ώρα του, έχοντας μαζί του ότι χρειάζεται. Να έχουν περάσει 3 ώρες τουλάχιστον από το τελευταίο γεύμα.  Ο γονιός έχει μερικά σημαντικά ερωτήματα να θέσει πριν γράψει το παιδί του σε μια ακαδημία: Είναι οι προπονητές διπλωματούχοι; Οι χώροι τηρούν τις προδιαγραφές ασφάλειας; Δίνεται ίσος χρόνος συμμετοχής σε κάθε παιδί; Λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των παιδιών (ώρες προπόνησης, διάρκεια);  Δίνεται σημασία στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων; Φυσικά, ο γονιός πρέπει να συζητά με τους υπεύθυνους, ότι τον απασχολεί και προκύπτει από αυτή τη δραστηριότητα του παιδιού. Αν διαπιστώσει, ότι το παιδί δεν απολαμβάνει πλέον το ποδόσφαιρο, να βρει τα αίτια και ανάλογα να πράξει. Επίσης, θα ήθελα να θέσω ένα προβληματισμό, από το βιβλίο ‘’Αθλητισμός και παιδί’’, J.Le Blanc-L.Dickson, σχετικά με το εξής: Τι ρωτάμε σαν γονείς, συνήθως ένα παιδί όταν γυρίσει από ένα αγώνα; Κερδίσατε; Είτε απαντήσει’’ Ναι,  κερδίσαμε΄΄ , είτε ‘’Όχι,  χάσαμε’’,  δεν μας έχει δώσει ουσιαστικά κανένα στοιχείο από αυτά που βίωσε.  Μερικές σημαντικές ερωτήσεις, θα ήταν: Διασκέδασες;  Τι δε σου άρεσε στο σημερινό παιχνίδι; Είχες άγχος στη διάρκειά του; Σε τι νομίζεις πως πρέπει να βελτιωθείς; Τι σας είπε ο προπονητής στο τέλος;

Οι ακαδημίες

Οι υπεύθυνοι των ακαδημιών-σχολών ποδοσφαίρου παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλη αυτή τη διαδικασία. Ο στόχος δεν πρέπει να είναι αποκλειστικά οι νίκες. Οι νίκες σαν κριτήριο εισροής παιδιών δεν είναι ο σωστός δρόμος. Πιστεύω πως αυτή η αντίληψη πλέον έχει ξεπεραστεί. Αυτό που επιζητούν οι γονείς είναι να μπορεί το παιδί να αθληθεί σωστά και με ασφάλεια. Να πάρει βάσεις σαν αθλητής και σαν προσωπικότητα, που θα του χρησιμεύσουν στο μέλλον. Παιδιά που η ομάδα τους νίκησε, αλλά δεν έπαιξαν δεν είναι χαρούμενα. Τους έχετε στερήσει το βασικό ζητούμενο της ενασχόλησης τους με το ποδόσφαιρο: Τη συμμετοχή! Η φιλοσοφία της σχολής περνά μέσα από τους προπονητές. Φροντίστε να είναι διπλωματούχοι, να έχουν γνώσεις, να μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά, ακολουθώντας τις προπονητικές νόρμες του παιδικού ποδοσφαίρου. Επιμείνετε στις ιατρικές εξετάσεις των παιδιών, έστω κι αν οι γονείς τις αμελούν.  Εκτός, από το προπονητικό πρόγραμμα, σημαντική είναι η υλικοτεχνική υποδομή. Εκτός το προπονητικό υλικό (μπάλες κατάλληλες ανά ηλικία, σκάλες συναρμογής, εμπόδια, πιατάκια κ.α.) οι εγκαταστάσεις πρέπει να είναι ασφαλείς και καθαρές. Απαραίτητη η παρουσία γιατρού στους αγώνες και τις προπονήσεις. Βασικό κομμάτι και αναπόσπαστο σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι οι ενημερωτικές συναντήσεις των υπεύθυνων των ακαδημιών, των προπονητών με τους γονείς. Τουλάχιστον στην αρχή, τη μέση και το τέλος της αγωνιστικής χρονιάς. Είναι πάντα κέρδος, όσα θα ειπωθούν. Επίσης, κάποιες ενημερωτικές ημερίδες με θέματα διατροφής, συμπεριφοράς, ψυχολογίας που πολύ εύκολα μπορούν να οργανωθούν, είναι απαραίτητες.

Στον επίλογο, θα σας υπενθυμίσω  το ποίημα ‘’ Τα παιδιά μαθαίνουν από τον τρόπο που ζουν’’:

Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κριτική:
Μαθαίνει να κατακρίνει.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην έχθρα:
Μαθαίνει να καυγαδίζει.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ειρωνεία:
Μαθαίνει να είναι ντροπαλό.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ντροπή:
Μαθαίνει να είναι ένοχο.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κατανόηση:
Μαθαίνει να είναι υπομονετικό.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο:
Μαθαίνει να εκτιμά.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στη δικαιοσύνη:
Μαθαίνει να είναι δίκαιο.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ασφάλεια:
Μαθαίνει να πιστεύει.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην επιδοκιμασία:
Μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην παραδοχή και φιλία:
Μαθαίνει να βρίσκει την αγάπη μέσα στον κόσμο.

(Ronald Russel, Lessons from life, 1971). Ας απασχολήσει προπονητές, γονείς και υπεύθυνους ακαδημιών, για το τι παραδείγματα και εικόνες πρέπει να δίνουμε και πως πρέπει να φερόμαστε στα παιδιά.

Λένε, πως η ανάπτυξη του ποδοσφαίρου περνάει από τις υποδομές. Οι ελπίδα βρίσκεται στα παιδικά πρωταθλήματα και τις ακαδημίες-σχολές ποδοσφαίρου. Λίγο πριν τις σέντρες της… ελπίδας λοιπόν, ας βάλουμε ο καθένας ένα λιθαράκι για να χτίσουμε καλούς ανθρώπους πρώτα και στη συνέχεια καλούς αθλητές.

Βασίλης Παπαδάκης